Wanneer je schuldbemiddelaar er niet in slaagt om uiterlijk binnen een jaar een minnelijke aanzuiveringsregeling tot stand te brengen, stopt hij de bemiddeling en stelt hij een proces-verbaal op. Dit proces-verbaal wordt aan de rechter bezorgd. De rechter kan dan een gerechtelijke aanzuiveringsregeling opleggen aan schuldenaar en schuldeisers. Je schuldeisers en jij zelf moeten dan de uitspraak van de rechter gehoorzamen. Voor zijn uitspraak aanhoort de rechter zowel jou als je schuldeisers. Het is dus belangrijk om aanwezig te zijn wanneer de rechter een uitspraak zal doen. Je kan hiervoor een beroep doen op een pro-Deoadvocaat indien je aan bepaalde voorwaarden voldoet.
Een gerechtelijke aanzuiveringsregeling duurt in principe maximaal vijf jaar. Omdat in zo'n beperkte periode meestal niet alle schulden kunnen terugbetaald worden, worden in een gerechtelijke aanzuiveringsregeling vaak (een deel van de) schulden kwijtgescholden. Wanneer de rechter schulden kwijtscheldt, kan hij de verkoop bevelen van alle voor beslag vatbare goederen. De rechter kan dus je huis, je auto, je TV… laten verkopen. In praktijk zal dit enkel gebeuren wanneer je over waardevolle eigendom beschikt (zoals een eigen woning of een auto). In sommige gevallen kan de rechter beslissen dat een aanzuiveringsregeling van meer dan vijf jaar kan, om zo ervoor te zorgen dat bijvoorbeeld je huis niet verkocht hoeft te worden. Dit zal je wel altijd zelf moeten vragen. Je kan hiervoor ook best een beroep doen op een pro-Deoadvocaat, indien je hiervoor in aanmerking komt.
Sommige schulden kan de rechter niet (geheel of gedeeltelijk) kwijtschelden: penale boetes, onderhoudsgelden, schulden die een schadevergoeding inhouden, toegestaan voor het herstel van een lichamelijke schade veroorzaakt door een misdrijf en eventuele restschulden na faillissement.
De aangestelde schuldbemiddelaar zal al je inkomsten ontvangen en zal ook de afbetalingen van je schulden uitvoeren. Hij zal je wel leefgeld geven voor dagelijks gebruik zoals om eten te kopen, voor huur, vaste kosten...
Bij ingrijpende veranderingen (bijvoorbeeld een erfenis, een huwelijk, een vergeten schuld) kan het nodig zijn dat de lopende aanzuiveringsregeling aangepast moet worden. Dit noemt men een herziening.
Wanneer je je niet houdt aan de afspraken die in een collectieve schuldenregeling gemaakt zijn, kan de collectieve schuldenregeling beëindigd worden. Dit is een herroeping van de collectieve schuldenregeling.
